Popis stanovništva, domaćinstava i stanova je statističko istraživanje koje se sprovodi na svakih deset godina. Ove godine, od 1. do 31. oktobra, Popis 2022 sprovodi Republički zavod za statistiku, a finansiran je sredstvima EU i kofinansiran sredstvima Vlade Republike Srbije.
Popisom se obezbeđuju potpuni statistički podaci o stanovništvu, njegovoj starosnoj i polnoj strukturi, obrazovnoj i bračnoj strukturi, o ekonomskoj aktivnosti, o strukturi domaćinstava i porodica i o stambenom fondu.
Prikupljeni podaci su od izuzetnog značaja za ocenu trenutnog stanja, kao i za buduće planiranje i donošenje različitih strategija, kako na nacionalnom tako i lokalnom nivou.
Građanska obaveza ili pitanje dobre volje?
Prema Zakonu o popisu, državljani Srbije sa prebivalištem odnosno boravištem u zemlji, kao i stalno nastanjeni stranci sa boravištem u Srbiji, u obavezi su da učestvuju u popisu i da na sva pitanja daju tačne i potpune odgovore.
Odbijanje učestvovanja u popisu kao i davanje nepotpunih i netačnih podataka povlači prekršajnu odgovornost i novčanu kaznu od 20.000 (170 evra) do 50.000 dinara (425 evra).
Radno vreme popisivača je od 8 do 20h. U kom periodu dana će popisivači posetiti tvoje domaćinstvo zavisi od njihove lične organizacije, jer mnogo njih ima ili dodatni posao ili studira.
Lična dokumentacija
Popisivač ne sme da traži lična dokumenta, može da traži jedino JMBG (jedinstveni matični broj građana). Studentkinja Magdalena Hrcan, koja je jedan od popisivača, za Youth Vibes navodi:
Mi nemamo prava da uzimamo nečije lične karte. Možemo da ih dobijemo na uvid samo ukoliko neko iz zdravstvenih razloga ne može samostalno da pročita podatke sa lične karte, pa da ih upišemo. Molimo građane da sarađuju jer su te informacije bezbedne i zaštićene zakonom, a koriste se u svrhu lakšeg sortiranja informacija i lakše obrade kasnije.
Nije važno ko je gde prijavljen, već ko gde živi
Studenti, na primer, koji ne žive na svojoj stalnoj adresi već su se preselili zbog fakulteta, na toj adresi popisuju se kao privremeno prisutna lica. Na adresi na kojoj inače žive studenti se popisuju kao stalno prisutna lica.
Podstanari se popisuju kao stalno prisutna lica, jer tu žive i ne planiraju se vratiti nigde drugde.
Ukoliko je neko prijavljen na jednoj adresi, a živi na drugoj popisuje se na adresi na kojoj živi. Ukoliko je stan ili kuća na kojoj je prijavljen prazan, popisuje se kao drugi stan domaćinstva.
Oni koji žive u inostranstvu više od dve godine ne mogu biti nosioci domaćinstva, ali ukoliko je njihov popisuje se kao privremeno nenastanjen.
Pitanja zarad šire slike stanovništva
Pitanja su slična kao i prethodnih godina sa dodatkom pitanja o ekonomskoj delatnosti.
Nama, popisnicima, pitanja su podeljena na obrasce P1 i P2 . Ukupno ih ima 70-ak. Međutim, sve je digitalizovano, tako da brzo prolazimo kroz pitanja. Oduzmemo svega 10 ― 20 minuta vremena, u zavisnosti od broja članova domaćinstva, kaže studentkinja Magdalena Hrcan, popisivač.
Pitanja su vezana za zgradu, stan i stanovnike: koje godine je zgrada izgrađena, da li ima struju, vodu, kupatilo, kolika je kvadratura, koje gorivo se koristi za grejanje…
Ostala pitanja su standardna ― o mestu rođenja, življenju van mesta popisa ili u inostranstvu. Isto tako o mogućim problemima s sluhom, vidom, s samostalnošću. Meni kao studentu sociologije znači to što su ovakva pitanja uvedena jer onda bolje možemo da vidimo i klasnu pokretljivost stanovništva, smatra sagovornica.
Građani prilikom popisa imaju pravo da ne odgovore na pitanja o nacionalnoj pripadnosti, veroispovesti i maternjem jeziku, koja spadaju u osetljiva, ili da se izjasne onako kako žele.
Preliminarni rezultati popisa krajem novembra
Republički zavod za statistiku na svom zvaničnom sajtu navodi da je za prvih 6 dana popisa na teren izašlo oko 15.000 popisivača, koji su za šest dana popisali više od 1.350.000 stanovnika, 650.000 stanova i 500.000 domaćinstava u Republici Srbiji.
Prve rezultate popisa možemo očekivati krajem novembra, kada će biti objavljeni preliminarni podaci o ukupnom broju lica, stanova, domaćinstava na nivou Republike Srbije ili po opštinama.
